Psihologija je nezavisna naučna disciplina koja se bavi proučavanjem psihičkog života ljudi i životinja. Psihologija se bavi izučavanjem psihičkih procesa (kao što su: mišljenje, pamćenje, učenje, emocije, motivacija itd) kao i izučavanjem psihičkih osobina (kao što su: navike, sposobnosti, crte ličnosti, potrebe, interesovanja, stavovi itd). Za psihologiju se ne može reće da je ona u potpunosti društvena nauka. Iako je ona najbliža društvenim naukama, za psihologiju su od velikog značaja znanja pojedinih prirodnih nauka, kao što su znanja iz fiziologije, genetike, neuronauka itd. U zadnjih nekoliko decenija postoji značajna saradnja i dopunjavanje saznanja iz različitih naučnih oblasti koje se bave proučavanjem ljudi, što je dovelo do stvaranja brojnih graničnih disciplina, kao što su: neuropsihologija, biološka psihologija, bihejvioralna genetika itd.

U okviru psihologije postoje različite naučne discipline kao što su: razvojna psihologija, socijalna psihologija, psihologija ličnosti, psihologija rada, pedagoška psihologija, klinička psihologija itd. Pošto se psihologija bavi proučavanjem ponašanja ljudi, psihološka naučna saznanja imaju primenu u raznim oblastima ljudskih delatnosti kao što su: vojska, sport, industrija, ljudski resursi, marketing, školstvo, zdravstvo, socijalni rad itd. U okviru navedenih delatnosti psiholozi rade kao stručni saradnici obično u timovima stručnjaka koji uključuju stručnjake različitih profesija (kao što su: lekari, pedagozi, socijalni radnici, ekonomisti, menadžeri itd).

U periodu društvene tranzicije kroz koju naša zemlja prolazi, psihologija dobija sve veći značaj i primenu u različitim oblastima društvenog života, što je uobičajena i dugogodišnja praksa u razvijenim zemljama sveta. U našoj zemlji postoje brojne predrasude u vezi psihologije koje su posledica nedovoljne informisanosti ljudi kao i uticaja medija (pre svega filma) u kojima se psihologija i aktivnost psihologa predstavlja na stereotipan i često mističan, dakle pogrešan način. Razmotrićemo sada neke od tih tipičnih predrasuda koje su rasprostranje u našoj sredini:

Prva i vrlo česta predrasuda o psihologiji je da je psihologija grana medicine i da su psiholozi lekari (popularno „doktori“). Kao što je gore navedeno psihologija je sasvim nezavisna naučna disciplina i nije sastavni deo medicine. Za razliku od medicine, psihologija se ne bavi izučavanjem funkcionisanja ljudskog organizma, već isključivo funkcionisanjem psihičkog života, odnosno ponašanja ljudi u zavisnosti od brojnih društvenih i bioloških faktora. Dakle, psiholozi nisu lekari, oni ne prepisuju lekove, ne koriste stetoskop ni ostalu medicinsku aparaturu. Za razliku od lekara, psiholozi u okviru svoje delatnosti kao sredstvo rada koriste razgovor (sa klijentima, pacijentima, ispitanicima) i psihološke merne instrumente (testove, upitnike, skale procene itd) putem kojih prikupljanje neophodne informacije, planiraju i sprovede psihološke tretmane u funkciji pružanja psihološke pomoći, edukacije, istraživanja, organizacije rada, selekcije kandidata za neko radno mesto itd.

Druga često zastupljena predrasuda o psiholozima je da su svi psiholozi zapravo klinički psiholozi, psihoterapeuti, psihoanalitičari, ljudi koji analiziraju tuđe ponašanje, motive i skrivene želje. Kao što je gore navedeno, postoje brojne grane psihologije (kao što postoje i brojne specijalnosti medicine) i samo jedna od tih grana jeste klinička psihologija. Za razliku od psihologa koji se ne bave kliničkom psihologijom (koji rade u oblasti rada, ljudskih resursa, marketingu itd) jedino psiholozi koji su završili dodatne specijalističke edukacije za sprovođenje psiholoških tretmana (psihoterapija, savetovanje, psihodijagnostika, različite forme edukacija itd) se bave pružanjem psihološke pomoći osobama koje imaju poteškoće u psihičkom funkcionisanja i to najčešće u okviru zdravstvenih ustanova ili privatnoj psihološkoj praksi.

Ne tako retka predrasuda zastupljena kod jedne grupacije ljudi jeste i to da psihologija zapravo nije nauka i da je psihologija isto što i astrologija, proricanje sudbine i druge nenaučne delatnosti. Za razliku od navedenih nenaučnih oblasti, psihologija je svetski priznata naučna disciplina koja svoja saznanja razvija na način koji je karakterističan za sve druge nauke, dakle putem primene naučnih metoda i tehnika koje služe za empirijsku proveru postavljenih teorija i hipoteza (kao što su: eksperimenti, korelaciona istraživanja, sistematsko posmatranje, primena statističko-matematičkih modela itd). Pored toga što je psihologija nauka ona je ujedno i svetski priznata profesija koju obavljaju stručnjaci nakon završetka akademskih studija, stručnih specijalizacija, stečenog iskustva u nekoj od stručnih organizacija (kao što su zdravstvene ustanove, škole, kompanije itd). Psiholozi imaju svoja profesionalna udruženja koja su zadužena za izdavanje licenci za obavljanje psihološke delatnosti, nadgledanje rada psihologa i propisivanje etičkih standarda kojih psiholozi moraju da se pridržavaju u obavljanju svog posla, kao i stručnjaci drugih profesija (lekari, pravnici, prosvetni radnici itd.).

Vladimir Mišić dipl. psiholog